Śaktipīṭhas
The story of the Śakti Pīṭhas is connected to Satī and Śiva. Satī, the daughter of King Dakṣa, married Bhagavān Śiva against her father’s wishes. When Dakṣa organized a grand yajña but chose not to invite Śiva and insulted him, Satī, overcome with grief and anger, attended uninvited. She confronted her father, but when her attempts to defend Śiva failed, she immolated herself in the yajña fire in anguish and despair.
Devastated by Satī’s death, Śiva carried her lifeless body and performed the Tāṇḍava, the cosmic dance of destruction. To save the universe from Śiva's wrath, Bhagavān Viṣṇu used his Sudarśana Cakra to dismember Satī’s body. The pieces fell across the Indian subcontinent, and each location where a part landed became a sacred Śakti Pīṭha.
The number of Śakti Pīṭhas varies across texts and traditions due to differences in cosmic cycles (Kalpabheda). For instance, the Devī Bhāgavatapurāṇa mentions 108 Śakti Pīṭhas during the Sarasvata Kalpa, while the Tantra Cūḍāmaṇi identifies 52. Similarly, the Devī Gītā lists 72, and the Devī Purāṇa refers to 51. These sacred sites are revered as centres of divine feminine energy, attracting devotees who seek the blessings of the Devī.
For this blog, I will use the count provided by the Devī Purāṇa, which identifies 51 Śakti Pīṭhas. Each Pīṭha is associated with a specific body part (aṅga) of Satī, as well as a presiding Devī and a corresponding Bhairava (Śiva in a fierce form) who protects the site.
- Kurukṣetra
Anga - Dakṣiṇa-gulpha(Right ankle), Devī - Sāvitrī, Bhairava - Sthāṇu
Location - Shri Devikoop Bhadrakali Mandir, Kurukshetra, Haryana Vaidyanātha
Anga - Hṛdaya(Heart), Devī - Jayadurgā, Bhairava - Vaidyanātha
Location - Deoghar, Giridih, Jharkhand (Inside Vaidyanātha Jyotirliṅga complex)Kanyāśrama
Anga - Pṛṣṭha(Back), Devī - Sarvāṇī, Bhairava - Nimiṣa
Location - Kanyakumari, Tamil Nadu (Near Kanniyakumari Amman Mandir)Vṛndāvana
Anga - Keśapāśa(Lock of hair), Devī - Umā, Bhairava - Bhūteśa
Location - Mathura, U.P. (Inside Bhuteshwar Mahadev Mandir complex)-
Janasthāna
Anga - Civuka(Chin), Devī - Bhrāmarī, Bhairava - Vikṛtākṣa
Location - Bhadrakali Devi Mandir, Nashik, Maharashtra -
Maṇivedika
Anga - Maṇibandha(Wrists), Devī - Gāyatrī, Bhairava - Sarvānanda
Location - Gayatri Mata Mandir, Pushkar, Ajmer, Rajasthan -
Śuci
Anga - Ūrdhva-danta(Upper teeth) or Pṛṣṭhabhāga(Back), Devī - Nārāyaṇī, Bhairava - Saṃhāra or Saṅkūra
Location - Suchindram, Kanyakumari, Tamil Nadu Maṇikarṇikā
Anga - Dakṣiṇa-kuṇḍala(Ornament of the right ear), Devī - Viśālākṣī, Bhairava - Kāla
Location - Shri Vishalakshi Mata Mandir, Varanasi, U.P.Magadha
Anga - Dakṣiṇa-jaṅghā(Right thigh), Devī - Sarvānandakarī, Bhairava - Vyomakeśa
Location - Shri Badi Patan Devi Mandir, Patna, BiharKālīpīṭha
Anga - Vāma-pādāṅguli(Fingers of the left foot), Devī - Kālikā, Bhairava - Nakulīśa
Location - Kalighat, Kolkata, West BengalGodāvarītīra
Anga - Vāma-gaṇḍa(Left cheek), Devī - Viśveśi or Rukmiṇī, Bhairava - Daṇḍapāṇi
Location - Kotilingala, East Godavari, A.P.Jvālāmukhī
Anga - Jihvā(Tongue), Devī - Siddhidā, Bhairava - Unmatta
Location - Shri Jwalamukhi Mandir, Kangra, H.P.Śoṇa
Anga - Dakṣiṇa-nitamba(Right hip), Devī - Śoṇākṣī or Narmadā, Bhairava - Bhadrasena
Location - Narmada Mandir, Amarkantak, Anuppur, Madhya PradeshJālandhara
Anga - Vāma-stana(Left breast), Devī - Tripuramālinī, Bhairava - Bhīṣaṇa
Location - Devi Talab Mandir, Jalandhar, PunjabVirāṭa
Anga - Dakṣiṇa-pādāṅguli(Fingers of the right foot), Devī - Ambikā, Bhairava - Amṛta
Location - Shri Ambika Devi Mandir, Viratnagar, Kotputli-Behror, RajasthanKāmagiri
Anga - Yoni(Vagina), Devī - Kāmākhyā, Bhairava - Umānanda or Umānātha
Location - Kāmarūpa, Guwahati, AssamJayantī
Anga - Vāma-jaṅghā(Left thigh), Devī - Jayantī, Bhairava - Kramadīśvara
Location - Nartiang Durga Mandir, West Jaintia Hills, MeghalayaTripurā
Anga - Dakṣiṇa-pāda(Right foot), Devī - Tripurasundarī, Bhairava - Tripureśa
Location - Tripura Sundari Mandir, South Tripura,TripuraTrisrotā
Anga - Vāma-pāda(Left foot), Devī - Bhrāmarī, Bhairava - Iśvara
Location - Shri Trisrota Maa Bhramari Devi Mandir, Jalpaiguri, West BengalKirīṭa or Kirīṭakoṇā
Anga - Kirīṭā(Ornament of the head), Devī - Bhuvaneśī or Vimalā, Bhairava - Saṁvarta
Location - Kiriteshwari Mandir, Murshidabad, West BengalVibhāsa
Anga - Vāma-gulpha(Left ankle), Devī - Kapālinī or Bhīmarūpā, Bhairava - Sarvānanda
Location - Maa Bargabhima Mandir, Tamluk, East Midnapore, West BengalBāhulā
Anga - Vāma-bāhu(Left arm), Devī - Bahulā, Bhairava - Bhīruka
Location - Bahula Mandir, Ketugram, Bardhaman, West BengalAṭṭahāsa
Anga - Adhara-oṣṭha(Lower lips), Devī - Phullarā, Bhairava - Viśveśa
Location - Attahasa Mandir, Bardhaman, West BengalYugādyā
Anga - Dakṣina-pādāṅguṣṭha(Toe of right foot), Devī - Bhūtadhātrī, Bhairava - Kṣīrakhaṇḍa
Location - Shri Jogadya Mandir, Khirgram, Mangolkote, Bardhaman, West BengalNalāhāṭī
Anga - Udaranalī(Abdominal tube), Devī - Kālikā, Bhairava - Yogīśa
Location - Shri Nalateswari Mandir, Birbhum, West BengalVaktreśvara
Anga - Manas(Mind), Devī - Mahiṣamardinī, Bhairava - Vakranātha
Location - Bakeshwara(Vaktreshvara) Mandir, Birbhum, West BengalNandipura
Anga - Kaṇṭhahāra(Necklace), Devī - Nandinī, Bhairava - Nandikeśvara
Location - Nandikeshwari Mandir, Saithia, Birbhum, West BengalŚaktipīṭhas - With multiple claims
Ujjayinī
Anga - Kūrpara(Elbow), Devī - Maṅgalacaṇḍikā, Bhairava - Māṅgalyakapilāmbara
Location - Shri Harsiddhi Mata Mandir, Ujjain, Madhya Pradesh
or
Location - Shri Mangalchandi Mandir, Mangalkote, Bardhaman, West Bengal (Less likely)Karavirā
Anga - Trinetra(3 eyes), Devī - Mahiṣamardinī, Bhairava - Krodhīśa
Location - Mahalakshmi(Ambaji) Mandir, Kolhapur, Maharashtra
or
Location - Shri Chamundeshwari Devi Mandir, Mysuru, Karnataka (Less likely)Śrīśailam
Anga - Grīvā(Neck), Devi - Mahālakṣmī, Bhairava - Saṃvarānanda or Īśvarānanda
Location - Srisailam, A.P. (Inside Mallikārjuna Jyotirliṅga complex)
or
Location - Shri Shri Mahalakshmi Bhairabi Griba Mandir, Sylhet, Bangladesh (Less likely)-
Prayāga
Anga - Hasta-āṅguli(Fingers of hands), Devī - Lalitā, Bhairava - Bhava
Location - Lalita Devi Mandir, Prayagraj, U.P. - Mahālakṣmī
or
Location - Alop Shankari Devi Mandir, Prayagraj, U.P. - Mahākālī
or
Location - Inside Akshayavat complex, Prayagraj, U.P. - Mahāsarasvatī Rāmagiri
Anga - Dakṣiṇa-stana(Right breast), Devī - Śivānī, Bhairava - Caṇḍa
Location - Chitrakoot, M.P.
or
Location - Maa Sharda Mandir, Maihar, M.P.Ratnāvalī
Anga - Dakṣiṇa-skandha(Right shoulder), Devī - Kumārī, Bhairava - Śiva
Location - Near Chennai, Tamil Nadu
or
Location - Ratnavali Mandir, Khanakul, Hooghly, West Bengal (Less likely)-
Bhairavaparvata
Anga - Ūrdhv-oṣṭha(Upper lips), Devī - Avantī, Bhairava - Lambakarṇa
Location - Ujjain, Madhya Pradesh
or
Location - Shri Ambaji Mandir, Girnar, Junagarh, Gujarat -
Virajākṣetra
Anga - Nābhi(Navel), Devī - Vimalā, Bhairava - Jagannātha
Location - Puri, Odisha(Inside Jagannātha Purī Mandir complex)
or
Location - Maa Biraja Mandir, Jajpur, Odisha Kāñcī
Anga - Kaṅkāla(Skeleton), Devī - Devagarbhā, Bhairava - Ruru
Location - Shri Kanchi Kamakshi Amman Mandir, Kanchipuram, Tamil Nadu
or
Location - Kankalitala Mandir, Birbhum, West Bengal (Less likely)Mithilā
Anga - Vāma-skandha(Left shoulder) or Netra(Eye), Devī - Umā or Mahādevī, Bhairava - Mahodara
Location - Vanadurga Mandir, Uchhaith, Madhubani, Bihar
or
Location - Ugratara Mandir, Saharasa, Bihar
or
Location - Jaymangala Devi Mandir, Begusarai, BiharPrabhāsa
Anga - Udara(Stomach) or part of heart, Devī - Candrabhāgā, Bhairava - Vakratuṇḍa
Location - Shri Ambaji Mandir, Girnar, Junagarh, Gujarat
or
Location - Shri Arasura Ambaji Mandir, Banaskantha, Gujarat
or
Location - Shri Chandrabhaga Mandir, Gujarat(Near Somnath Jyotirlinga) (Less likely)Śrīparvata
Anga - Dakṣiṇa-karṇa(Right ear), Devī - Śrī-sundarī, Bhairava - Sundarānanda
Location - Ladakh
or
Location - Maa Kali Mandir, Jaintapur, Kanaighat, Sylhet, BangladeshKāśmīra
Anga - Kaṇṭha(Throat), Devī - Mahāmāyā, Bhairava - Trisandhyeśvara
Location - Anantnag, Jammu & Kashmir(Near Amarnath Mandir)
or
Location - Sarada Peeth, Neelum Valley, Pak Occupied Kashmir (Less likely)Śaktipīṭhas - With no certain claim
Pañcasāgara
Anga - Adho-danta(Lower teeth), Devī - Vārāhī, Bhairava - Mahārudra
Location - Maa Varahi Devi Mandir, Varanasi, U.P. (Uncertain)Kālamādhava
Anga - Nitamba(Hip), Devī - Kālī, Bhairava - Asitāṅga
Location - Near Amarkantak, Madhya Pradesh (Uncertain)Śaktipīṭhas - Outside India
Gaṇḍakī
Anga - Dakṣiṇa-gaṇḍa(Right cheek), Devī - Gaṇḍakī, Bhairava - Cakrapāni
Location - Near Shri Muktinath Mandir, Mustang, Nepal(Origin of Gaṇḍakī river)Nepāla
Anga - Jānu(Knees), Devī - Mahāmāyā, Bhairava - Kapāla
Location - Guhyeshwari Mandir, Kathmandu, Nepal(Near Pashupatinath Mandir)Mānasa
Anga - Dakṣina-hasta(Right palm), Devī - Dākṣāyaṇī, Bhairava - Amara
Location - Near Manasarovar, Burang, TibetLaṅkā
Anga - Nūpura(Anklet), Devī - Indrākṣī, Bhairava - Rākṣaseśvara
Location - Shri Thirukoneswaram Kovil, Trincomalee, Sri LankaHiṅgulā
Anga - Brahmarandhra(Crown of the head), Devī - Koṭṭarī, Bhairava - Bhīmalocona
Location - Hinglaj Mata Mandir, Lasbela, Balochistan, PakistanSugandhā
Anga - Nāsikā(Nose), Devī - Sunandā, Bhairava - Tryambaka
Location - Shri Sugandha(Ugrataara) Devi Mandir, Barisal, BangladeshYaśora
Anga - Vāma-hasta(Left palm), Devī - Yaśoreśvarī, Bhairava - Candra
Location - Jessoreshwari Mandir, Jessore, Satkhira., BangladeshCaṭṭala
Anga - Dakṣiṇa-bāhu(Right arm), Devī - Bhavānī, Bhairava - Candraśekhara
Location - Bhavani(Chandranath) Mandir, Chittagong, BangladeshKaratoyātaṭa
Anga - Vāma-karṇa(Left ear), Devī - Aparṇā, Bhairava - Vāmana
Location - Shri Shri Bhabani Mandir, Bhawanipur, Bogra, Bangladesh
॥ ॐ श्री-सीता-लक्ष्मण-भरत-शत्रुघ्न-हनुमत्समेत -श्रीरामचन्द्रपरब्रह्मार्पणमस्तु ॥
Comments
Post a Comment